Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Στάση Βάρδα Σκληρού, 976 - 979

Συγγραφή : Στουραϊτης Ιωάννης (10/12/2003)

Για παραπομπή: Στουραϊτης Ιωάννης, «Στάση Βάρδα Σκληρού, 976 - 979», 2003,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=6218>
Στάση Βάρδα Σκληρού, 976 - 979 (15/2/2011 v.1) Rebellion of Bardas Skleros, 976 - 979 (21/2/2011 v.1) 
 

1. Ιστορικό πλαίσιο

Μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Ιωάννη A΄ Τζιμισκή (10 Ιανουαρίου 976), η εξουσία πέρασε και πάλι στα χέρια των δύο γιων του Ρωμανού Β' (959-963), του Βασιλείου Β' (976-1025) και του Κωνσταντίνου Η΄ (976-1028). Οι δύο νεαροί εκπρόσωποι της Μακεδονικής δυναστείας είχαν στεφθεί συναυτοκράτορες από την εποχή του πατέρα τους, μετά το θάνατο του οποίου είχαν τεθεί ως ανήλικοι υπό την κηδεμονία του Νικηφόρου Β' Φωκά και του Ιωάννη Τζιμισκή, μελών της στρατιωτικής αριστοκρατίας. Τον Ιανουάριο του 976 ο Βασίλειος, έχοντας κλείσει τα είκοσι χρόνια, ήταν πλέον σε κατάλληλη ηλικία για να ασκήσει τα καθήκοντά του. Ωστόσο, ο μακροχρόνιος παραγκωνισμός του νεαρού αυτοκράτορα τον είχε αποδυναμώσει πολιτικά, με αποτέλεσμα τη διακυβέρνηση του κράτους να την αναλάβει ουσιαστικά ο θείος του Βασίλειος Λακαπηνός, νόθος γιος του αυτοκράτορα Ρωμανού Α' Λακαπηνού, ο οποίος κατείχε το αξίωμα του παρακοιμωμένου και είχε πρόσβαση στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων. Ο Βασίλειος Λακαπηνός, γνωρίζοντας πως υπήρχε διάχυτη η αντίληψη ότι οι νεαροί βασιλείς δεν είχαν την ικανότητα να κυβερνήσουν αποτελεσματικά και ότι η εξουσία έπρεπε να περάσει εκ νέου στα χέρια ενός ισχυρού εκπροσώπου της στρατιωτικής αριστοκρατίας, θέλησε να προστατεύσει το καθεστώς που δημιουργήθηκε με τον ίδιο σε κυρίαρχο ρόλο. Φρόντισε λοιπόν να περιορίσει τη δύναμη του πλέον επίδοξου διεκδικητή του θρόνου, του Βάρδα Σκληρού, ο οποίος ήταν γυναικάδελφος του Ιωάννη Τζιμισκή και επικεφαλής της ισχυρής οικογένειας των Σκληρών. Ο Βάρδας, ο οποίος κατείχε το αξίωμα του δομεστίκου των σχολών της Ανατολής1 και είχε την αρχηγία όλου του στρατεύματος, βρισκόταν την περίοδο εκείνη στην Κωνσταντινούπολη.2 Ο Βασίλειος Λακαπηνός τον όρισε δούκα Μεσοποταμίας, θέλοντας να τον απομακρύνει από τη Βασιλεύουσα και να τον κρατήσει απασχολημένο με την αντιμετώπιση των αραβικών επιδρομών, ενώ παράλληλα κράτησε στην Κωνσταντινούπολη ως όμηρο τον γιο του.

2. Η στάση του Βάρδα Σκληρού

2.1. Εκδήλωση της στάσης

Μετά το διορισμό του ως δούκα της Μεσοποταμίας (αρχές 976), ο Βάρδας Σκληρός αποχώρησε σύντομα από την Κωνσταντινούπολη για να αναλάβει τα καθήκοντά του. Πρώτη του ενέργεια ήταν η απελευθέρωση του γιου του, του Ρωμανού, από την πρωτεύουσα, ενέργεια την οποία πραγματοποίησε ο έμπιστός του Άνθης Αλυάτης. Ο Σκληρός, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο στράτευμα, εξασφάλισε την υποστήριξη των στρατευμάτων της Μεσοποταμίας, αλλά και του τάγματος των στρατηλατών, στο οποίο εξακολουθούσε, όπως φαίνεται, να ασκεί σημαντική επιρροή.3 Στο τέλος της άνοιξης του 9764 ανακηρύχθηκε αυτοκράτωρ από τους στρατιώτες του στην περιοχή του Χαρπούτ. Στο εγχείρημά του συμμετείχαν εξαρχής πολλοί Αρμένιοι, οι οποίοι αποτελούσαν μεγάλο μέρος του στρατού του.5 Οι σημαντικότεροι από τους Αρμένιους συμμάχους του ήταν οι ηγεμόνες του Ταρών Γρηγόριος και Παγκράτιος (Bagarat), ο άρχοντας του Moqk Zaphranik και ο πατρίκιος Ρωμανός Ταρωνίτης. Πρώτη μέριμνα του στασιαστή ήταν η εξασφάλιση οικονομικών πόρων για την οργάνωση του κινήματός του. Για το λόγο αυτόν ιδιοποιήθηκε τους φόρους της περιοχής που είχε υπό τον έλεγχό του, καθώς και τα χρήματα του βασιλικού ταμείου της Μελιτηνής,6 την οποία κατέλαβε αιφνιδιαστικά και χωρίς να συναντήσει ουσιαστική αντίσταση. Ως αρχηγείο και ορμητήριό του επέλεξε το οχυρό Χαρπούτ, όπου συγκέντρωσε όλα τα χρήματα που είχε εξοικονομήσει και εγκατέστησε ισχυρή φρουρά. Στη συνέχεια, φρόντισε να εξασφαλίσει τις κατάλληλες συμμαχίες, οι οποίες θα τον ενίσχυαν και θα του επέτρεπαν να κινηθεί ανενόχλητος εναντίον της Κωνσταντινούπολης, έχοντας εξασφαλισμένα τα νώτα του. Ήλθε λοιπόν σε συμφωνία με τους μουσουλμάνους αρχηγούς που γειτνίαζαν με την περιοχή του, τον Χαμδανίδη εμίρη της Μοσούλης Αμπού Ταγλίμπ (Abū Taglib) και τον υποτελή του, εμίρη της Άμιδας Αμπού Ντουλάφ (Abū Dulaf), εξασφαλίζοντας οικονομική και στρατιωτική βοήθεια. Από την πλευρά της, η κεντρική κυβέρνηση συνέχιζε να έχει την υποστήριξη των υπόλοιπων στρατευμάτων και των αριστοκρατικών οικογενειών της Μικράς Ασίας.

2.2. Υποταγή της νότιας Μικράς Ασίας στον Βάρδα Σκληρό

Το θέρος του 976 ο Βάρδας Σκληρός ήταν έτοιμος να ξεκινήσει την εκστρατεία του από τη Μεσοποταμία εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Ο Βασίλειος Λακαπηνός αντιλήφθηκε την απειλή και προχώρησε σε μία διπλή αμυντική ενέργεια. Απέστειλε στον στασιαστή τον Στέφανο, σύγκελλο της Αγίας Σοφίας και μητροπολίτηΝικομηδείας, με σκοπό να πείσει τον Σκληρό να παραδοθεί, και ταυτόχρονα διέταξε τον στρατοπεδάρχη Ανατολής Πέτρο, τον δούκαΑντιοχείαςΜιχαήλ Βούρτζη και τον στρατηγόΤαρσού Ευστάθιο Μαλεΐνο να συγκεντρωθούν με τα στρατεύματά τους στην Καισάρεια της Καππαδοκίας για να εμποδίσουν την προέλαση του Σκληρού. Η διπλωματική προσπάθεια του Στεφάνου απέτυχε και η πρώτη σύγκρουση πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 976 στο στενό πέρασμα με την ονομασία Κούκου Λίθος.7 Εκεί μία εμπροσθοφυλακή του Σκληρού, με επικεφαλής τον Άνθη Αλυάτη, αντιμετώπισε τμήμα του αυτοκρατορικού στρατού υπό τον Ευστάθιο Μαλεΐνο.8 Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις επικράτησαν και ο Αλυάτης έπεσε στο πεδίο της μάχης. Στη συνέχεια, οι δυνάμεις που ήταν πιστές στους αυτοκράτορες απέκλεισαν όλα τα σημαντικά περάσματα. Οι δυνάμεις του Σκληρού, υπό την καθοδήγηση του Αρμένιου στρατηγού Σαχακίου Βραχαμίου, ο οποίος αυτομόλησε στον στασιαστή,9 προωθήθηκαν στη Λάπαρα ή Λυκανδό. Εκεί συγκρούστηκαν με τον αυτοκρατορικό στρατό και σημείωσαν σημαντική νίκη, η οποία έδωσε μεγάλο πλεονέκτημα στον Σκληρό. Μετά την εξέλιξη αυτή, ο στασιαστής κινήθηκε εναντίον της Τζαμανδού, η οποία παραδόθηκε χωρίς αντίσταση. Οι επιτυχίες είχαν ως αποτέλεσμα να προσχωρήσουν στην παράταξή του ο δούκας Αντιοχείας Μιχαήλ Βούρτζης, ο δούκας Ανδρόνικος Λυδός και οι δύο γιοι του τελευταίου, ο Χριστόφορος Επείκτης και ο Βάρδας Μουγγός. Ταυτόχρονα, οι στρατιώτες του θέματοςΚιβυρραιωτών στασίασαν εναντίον του επικεφαλής τους και έθεσαν το στόλο της Αττάλειας στη διάθεση του στασιαστή, ο οποίος απέστειλε τον Μιχαήλ Κουρτίκιο για να αναλάβει τη διοίκησή του. Ο Σκληρός είχε πετύχει ως το τέλος του 976 να θέσει υπό την κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος της νότιας Μικράς Ασίας.

2.3. Πορεία προς την Κωνσταντινούπολη

Ο Βασίλειος Λακαπηνός, βλέποντας τον Σκληρό να προελαύνει, απέστειλε στις αρχές του 977 στη Μικρά Ασία τον πρωτοβεστιάριο Λέοντα και τον πατρίκιο Ιωάννη. Ο Λέων είχε λάβει απόλυτη δικαιοδοσία να ενεργεί στο όνομα των αυτοκρατόρων και αποσκοπούσε στο να δελεάσει τους υποστηρικτές του στασιαστή με δώρα και αξιώματα. Οι δύο άνδρες μετέβησαν στο Κοτυάειον, όπου συνάντησαν τον στρατοπεδάρχη Ανατολής Πέτρο με τον αυτοκρατορικό στρατό. Βασικός στόχος του πρωτοβεστιαρίου ήταν να κινηθεί ανατολικά και να βρεθεί στα νώτα του στασιαστή, με σκοπό να αποσπάσει ένα μέρος των υποστηρικτών του οι οποίοι δεν είχαν προσχωρήσει οικειοθελώς στην επανάσταση, αλλά υπό την απειλή των όπλων. Ο Σκληρός αντιλήφθηκε τον κίνδυνο και απέστειλε εναντίον του ένα απόσπασμα με επικεφαλής τον Μιχαήλ Βούρτζη και τον Ρωμανό Ταρωνίτη. Αυτοί, παρά τις αντίθετες οδηγίες που είχαν, ενεπλάκησαν (πιθανότατα το θέρος του 977) σε σύγκρουση με τον αυτοκρατορικό στρατό στην περιοχή Οξύλιθος και ηττήθηκαν. Το γεγονός αυτό υποχρέωσε τον Σκληρό να κινηθεί γρήγορα εναντίον των αυτοκρατορικών δυνάμεων. Σε μάχη στην περιοχή των Ραγεών το φθινόπωρο του 977 ο στασιαστής πέτυχε σημαντική νίκη. Ο Πέτρος και ο πατρίκιος Ιωάννης έπεσαν στο πεδίο της μάχης, ενώ ο πρωτοβεστιάριος Λέων αιχμαλωτίσθηκε. Ο Σκληρός ήταν πλέον κυρίαρχος στο μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας και, με τον αυτοκρατορικό στρατό αποδυναμωμένο, όδευε προς την Κωνσταντινούπολη. Ο Βασίλειος Λακαπηνός, θέλοντας να αντιμετωπίσει την κατάσταση, διόρισε δρουγγάριο του πλωίμου τον Θεόδωρο Καραντηνό και τον έστειλε ενάντια στον Μιχαήλ Κουρτίκιο, επικεφαλής του στόλου των στασιαστών, ο οποίος λεηλατούσε τα νησιά του Αιγαίου και ετοιμαζόταν να πολιορκήσει την Άβυδο. Στην ξηρά απέστειλε τον πατρίκιο Μανουήλ Ερωτικό να υπερασπιστεί τη Νίκαια. Παρά την ηρωική άμυνα, η πόλη καταλήφθηκε ύστερα από πολιορκία από τον Σκληρό στις αρχές του 978. Ο αυτοκρατορικός στόλος νίκησε (πιθανόν στα τέλη του 978) το στόλο των στασιαστών στη Φώκαια, εμποδίζοντας ουσιαστικά τον Σκληρό να προχωρήσει σε μια ολοκληρωμένη πολιορκία της πρωτεύουσας.

2.4. Το τέλος της στάσης

Τους πρώτους μήνες του 978 ο Βασίλειος Λακαπηνός είχε ανακαλέσει στην πρωτεύουσα τον Βάρδα Φωκά, ο οποίος είχε εξορισθεί μετά την ήττα του από τον Βάρδα Σκληρό το 969-970, όταν είχε στασιάσει εναντίον του Ιωάννη Α΄ Τζιμισκή. Ο Φωκάς έλαβε τον τίτλο του μαγίστρου και το αξίωμα του δομεστίκου των σχολών και στάλθηκε να αντιμετωπίσει τον στασιαστή. Αρχικά κινήθηκε προς την Καισάρεια της Καππαδοκίας, με σκοπό να ενώσει όλες τις δυνάμεις που παρέμεναν πιστές στην κεντρική κυβέρνηση. Εκεί συνάντησε τον Ευστάθιο Μαλεΐνο, ενώ σε αυτόν προσχώρησε και ο Μιχαήλ Βούρτζης, ο οποίος εγκατέλειψε τον στασιαστή. Με τον στρατό που συγκέντρωσε, ο Φωκάς κινήθηκε δυτικά, προς το Αμόριον, με σκοπό να χτυπήσει στα νώτα τον αντίπαλο. Ο Σκληρός από τη Νίκαια κινήθηκε και αυτός προς το Αμόριον και στις 19 Ιουνίου 978 νίκησε τον Φωκά σε μάχη στην Παγκάλεια. Ο Φωκάς υποχώρησε στην περιοχή του θέματος Χαρσιανού, όπου και αναδιοργάνωσε το στρατό του. Εκεί, σε μάχη στην περιοχή Βασιλικά Θερμά, ηττήθηκε για δεύτερη φορά από τον Σκληρό (φθινόπωρο 978). Η κεντρική κυβέρνηση, βλέποντας τις αλλεπάλληλες ήττες, απέστειλε πρεσβεία στον Γεωργιανό πρίγκιπα Δαβίδ του Ταΐκ με τον Γεωργιανό μοναχό του Αγίου Όρους Ιωάννη Τορνίκιο, προκειμένου να ζητήσει ενισχύσεις.10 Τελικά παραχωρήθηκε στους Βυζαντινούς στρατιωτικό σώμα 12.000 ιππέων, υπό τις διαταγές του Ιωάννου Τορνικίου και του Γεωργιανού άρχοντα Djodjik. Ο στρατός αυτός ενώθηκε με το στρατό του Φωκά στο θέμα Χαρσιανού και, την άνοιξη του 979, αιφνιδίασε το στρατό του στασιαστή, ο οποίος είχε σημαντικές ελλείψεις, καθώς ένα μέρος των Αράβων συμμάχων του είχε αποχωρήσει, ενώ και πολλοί Αρμένιοι είχαν αποσυρθεί στην πατρίδα τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Στις 24 Μαρτίου 979 ο Σκληρός υπέστη συντριπτική ήττα στην περιοχή του θέματος Χαρσιανού.11 Ο στρατός του στασιαστή διαλύθηκε και ο ίδιος κατέφυγε αρχικά στη Μαρτυρούπολη και, σε σύντομο χρονικό διάστημα, στην αυλή του χαλίφη της Βαγδάτης. Ορισμένοι από τους υποστηρικτές του που παρέμειναν στα βυζαντινά εδάφη οχυρώθηκαν σε φρούρια του θέματος Θρακησίων και δεν υποτάχθηκαν στην αυτοκρατορική κυβέρνηση παρά μόνον το φθινόπωρο ή το χειμώνα του ίδιου έτους.

3. Συνέπειες

Η αποτυχία της στάσης του Βάρδα Σκληρού δεν σήμανε ουσιαστική αλλαγή της πολιτικής κατάστασης στο Βυζάντιο. Οι δύο νεαροί αυτοκράτορες, ο Βασίλειος Β' και ο Κωνσταντίνος Η', παρέμειναν στο θρόνο, αλλά συνέχισαν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Βασιλείου Λακαπηνού και μακριά από την αυτόνομη και ουσιαστική άσκηση της εξουσίας. Αντίθετα, ο παρακοιμώμενος ενίσχυσε ιδιαίτερα τη θέση του, καθώς παρέμεινε πλέον μόνος και αδιαμφισβήτητος διαχειριστής της εξουσίας, δίπλα στους δύο αυτοκράτορες. Ενισχυμένος βγήκε και ο Βάρδας Φωκάς, καθώς η ανάκλησή του από την εξορία και η ενεργός συμμετοχή του στην καταστολή της στάσης σήμανε την ουσιαστική επάνοδό του στο πολιτικό προσκήνιο και του έδωσε το δικαίωμα να διεκδικήσει μερίδιο στην άσκηση της εξουσίας. Η στάση όμως είχε σημαντικές επιπτώσεις και στις εξελίξεις στη χερσόνησο του Αίμου. Το γεγονός ότι η κεντρική κυβέρνηση έστρεψε όλο το ενδιαφέρον και τις προσπάθειές της στην αντιμετώπιση του Βάρδα Σκληρού έδωσε την ευκαιρία στο κίνημα των Κομητόπουλων, των τεσσάρων γιων ενός Βούλγαρου αξιωματούχου που είχαν επαναστατήσει στις αρχές του 976, να αναπτυχθεί και να οδηγήσει σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο μεταξύ Βυζαντινών και Βουλγάρων. Τέλος, η καταστολή της στάσης σήμανε και τον τερματισμό της διαμάχης ανάμεσα στους ισχυρούς αριστοκράτες για την κηδεμονία των νεαρών αυτοκρατόρων και τη διαχείριση της εξουσίας. Η συγκεκριμένη διαμάχη είχε ξεκινήσει με τη στάση του Βάρδα Φωκά εναντίον του Ιωάννη Α' Τζιμισκή το 969 και συνεχίστηκε με το κίνημα του Βάρδα Σκληρού το 976-979. Μέχρι το επόμενο κίνημα του Σκληρού (987), η πολιτική κατάσταση είχε αλλάξει ριζικά, καθώς η κηδεμονία των νεαρών αυτοκρατόρων από τον Βασίλειο Λακαπηνό διακόπηκε οριστικά το 985, όταν ο Βασίλειος Β' τον απομάκρυνε, αναλαμβάνοντας ο ίδιος την εξουσία. Στο εξής, ο ίδιος ο αυτοκράτωρ θα αντιμετώπιζε τις διεκδικήσεις των ισχυρών αριστοκρατικών οικογενειών της Μικράς Ασίας, οι οποίες συνέχιζαν να επιζητούν μερίδιο στην εξουσία.

1. Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 30-31.

2. Ο Forsyth, J., The Byzantine-Arab Chronicle (938-1034) of Yahya b. Sa’id Al-Antaki (Ann Arbor 1977), σελ. 375, βασιζόμενος στο Χρονικό του Yahya b. Sa’id, αναφέρει ότι ο Βάρδας Σκληρός δε βρισκόταν στην πρωτεύουσα τη συγκεκριμένη περίοδο.

3. Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 37.

4. Kamer, S., Emperors and Aristocrats in Byzantium 976-1081 (Ann Arbor 1983), σελ. 32· Forsyth, J., The Byzantine-Arab Chronicle (938-1034) of Yahya b. Sa’id Al-Antaki (Ann Arbor 1977), σελ. 376.

5. Για τη μεγάλη συμμετοχή των Αρμενίων στην εξέγερση του Σκληρού βλ. Adontz, N., Études arméno-byzantines (Lisbon 1965), σελ. 150, και Honigmann E., Die Ostgrenze des byzantinischen Reiches von 363 bis 1071 (Bruxelles 1935), σελ. 149-150.

6. Το ποσό που αποκόμισε ο στασιαστής από τον οικονομικό αξιωματούχο της Μελιτηνής υπολογίζεται σε 40.000 χρυσά νομίσματα. Βλ. Forsyth, J., The Byzantine-Arab Chronicle (938-1034) of Yahya b. Sa’id Al-Antaki (Ann Arbor 1977), σελ. 377, και Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 37.

7. Για την τοποθεσία βλ. Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 38, σημ. 98.

8. Ο Forsyth, J., The Byzantine-Arab Chronicle (938-1034) of Yahya b. Sa’id Al-Antaki (Ann Arbor 1977), σελ. 378, και ο Kamer, S., Emperors and Aristocrats in Byzantium 976-1081 (Ann Arbor 1983), σελ. 37-38, βασιζόμενοι στο Χρονικό του Yahya b. Sa’id, αναφέρουν ότι η πρώτη σύγκρουση συνέβη αμέσως μετά την κατάληψη της Μελιτηνής, οπότε η Κωνσταντινούπολη έστειλε εναντίον του Σκληρού τον Μιχαήλ Βούρτζη και τον Ευστάθιο Μαλεΐνο, οι οποίοι όμως ηττήθηκαν από τον στασιαστή κοντά στη Μελιτηνή και υποχώρησαν.

9. Ο Kamer, S., Emperors and Aristocrats in Byzantium 976-1081 (Ann Arbor 1983), σελ. 391, σημ. 39, θεωρεί ότι είναι πιθανότερο ο Σαχάκιος Βραχάμιος να έλαβε μέρος από την αρχή του κινήματος στο πλευρό του Βάρδα Σκληρού.

10. Υπάρχει και μία δεύτερη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία ο ίδιος ο Βάρδας Φωκάς με ένα μέρος του στρατού του πήγε στην Ιβηρία για να ζητήσει τη βοήθεια του Δαβίδ. Βλ. Kamer, S., Emperors and Aristocrats in Byzantium 976-1081 (Ann Arbor 1983), σελ. 48-49, και Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 44-45.

11. Η άποψη που έχουν εκφράσει ορισμένοι ερευνητές, βασιζόμενοι στον Σκυλίτζη, ότι η μάχη πραγματοποιήθηκε στην Παγκάλεια είναι λανθασμένη, καθώς στο σημείο αυτό ο Βυζαντινός χρονογράφος μπερδεύει την τελική μάχη της 24ης Μαρτίου 979 (η οποία έλαβε χώρα σε μια περιοχή που αναφέρεται σε γεωργιανή επιγραφή ως Sarvenisni και ταυτίζεται με το ρωμαϊκό τοπωνύμιο Aquae Saravenae) με τη μάχη της Παγκάλειας τον Ιούνιο του 978. Βλ. Seibt, W., Die Skleroi: Eine prosopographisch-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), σελ. 47-48, και Forsyth, J., The Byzantine-Arab Chronicle (938-1034) of Yahya b. Sa’id Al-Antaki (Ann Arbor 1977), σελ. 386.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.