1. Ανθρωπογεωγραφία
Χωριό παραθαλάσσιο στο μυχό του κόλπου της Πανόρμου και στον ισθμό της Κυζικηνής χερσονήσου, 8 χλμ. βορειοδυτικά της Πανόρμου. Ήταν χτισμένο έξω από τα νοτιοανατολικά τείχη της αρχαίας Κυζίκου. Η ονομασία Κάτω Νεοχώριο του δόθηκε για να ξεχωρίζει από γειτονικό οικισμό με την ονομασία Άνω Νεοχώριο. Εξάλλου χτίστηκε από κατοίκους του Άνω Νεοχωρίου γύρω στο 1850 (το Άνω Νεοχώριο πρέπει να ιδρύθηκε περί το 1700). Η τουρκική ονομασία και για το Άνω και για το Κάτω Νεοχώριο μαζί ήταν Γιαπιτζί Κιοϊ (Yapıcı köy), ενώ μόνο το Κάτω Νεοχώριο λέγοταν Aşaği (= κάτω) Yapıcı köy, ονομασία που διατηρεί και σήμερα. Στις αρχές του εικοστού αιώνα το χωριό κατοικούνταν από 120 χριστιανικές οικογένειες.1 Οι οικογένειες αυτές ως επί το πλείστον θεωρούνταν ντόπιες, υπήρχαν όμως και αρκετές που κατάγονταν από διάφορες περιοχές της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: τη Μακεδονία, τη Βουλγαρία, ενώ αρκετοί ήταν και Καραμανλήδες (από την περιοχή του Ικονίου). 2. Διοικητική δομή – Εκκλησιαστική εξάρτηση – Θρησκεία – Εκπαίδευση
Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε για τις αρχές του 20ού αιώνα, το Κάτω Νεοχώριο υπαγόταν διοικητικά στο της Αρτάκης, το οποίο με τη σειρά του ανήκε στο του Μπαλούκεσερ του της Προύσας. Υπήρχε στο χωριό ένας , τον οποίο αναδείκνυαν σε ετήσια βάση οι πλούσιοι προεστοί του χωριού, όπως και , η οποία ήταν υπεύθυνη για τη διαχείριση των υποθέσεων που αφορούσαν το σχολείο και την εκκλησία. Η μοναδική εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή. Η κοινότητα εκκλησιαστικά υπαγόταν στη μητρόπολη Κυζίκου, η οποία είχε έδρα την Αρτάκη. Το σχολείο ήταν τετρατάξιο μεικτό με ένα δάσκαλο. 3. Στοιχεία Οικονομίας – Εγκατάσταση στην Ελλάδα Οι κάτοικοι του οικισμού ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία, τη σηροτροφία και τα οπωροκηπευτικά. Αρκετοί επίσης εργάζονταν στα λατομεία γρανίτη που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της Κυζίκου. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης. |