Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Ιωάννης Ευνούχος

Συγγραφή : Radic Radivoj (28/6/2003)

Για παραπομπή: Radic Radivoj, «Ιωάννης Ευνούχος», 2003,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=4643>
Ιωάννης Ευνούχος (26/1/2012 v.1) John Eunuch (26/1/2012 v.1) 
 

1. Γενικά

Ο ευνούχος Ιωάννης ήταν αξιωματούχος της Τραπεζούντας ο οποίος έζησε στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την καταγωγή του στις πηγές, εικάζεται πάντως ότι δεν ανήκε σε καμία από τις επιφανείς αριστοκρατικές οικογένειες. Πιθανότατα λοιπόν έκανε σταδιοδρομία χάρη στις ικανότητές του. Έφερε τον υψηλόβαθμο τίτλο του μεγάλου δουκός, που σήμαινε ότι ήταν διοικητής των ναυτικών δυνάμεων της Τραπεζούντας.1 Διέμενε στα Λίμνια, πόλη στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, η οποία ήταν ναυτική βάση. Είναι βέβαιο ότι ο ευνούχος Ιωάννης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εσωτερική ζωή της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας στα μέσα του 14ου αιώνα.

2. Σταδιοδρομία

Ο μέγας δουξ Ιωάννης μνημονεύεται για πρώτη φορά στις πηγές σε σχέση με τα γεγονότα που ακολούθησαν την αλλαγή στο θρόνο της Τραπεζούντας, όταν μετά τις βραχύχρονες διακυβερνήσεις του Ανδρόνικου Γ΄ Μεγάλου Κομνηνού (1332-1332) και του Μανουήλ Β΄ Μεγάλου Κομνηνού (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 1332) στο θρόνο ανέβηκε ο Βασίλειος Μέγας Κομνηνός (1332-1340). Ο νέος αυτοκράτορας στηριζόταν στη βυζαντινή υποστήριξη και στην υποστήριξη μερίδας αρχόντων φιλοβυζαντινής τοποθέτησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ανάρρησή του στο θρόνο ακολούθησαν μέτρα εναντίον της τοπικής αριστοκρατίας μη ελληνικής καταγωγής,2 ενώ πριν περάσει πολύς καιρός ο Βασίλειος νυμφεύτηκε την Ειρήνη Παλαιολογίνα, εξώγαμη κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου. Σύμφωνα με πληροφορίες του Μιχαήλ Πανάρετου, στις 21 Φεβρουαρίου του 1333 ο μέγας δουξ Ιωάννης έλαβε μέρος στα επεισόδια στα οποία δολοφονήθηκε ο πρόσφατα ανατραπείς αυτοκράτορας Μανουήλ Β΄ Μέγας Κομνηνός. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει τη φιλοβυζαντινή τοποθέτηση και του ίδιου του ευνούχου Ιωάννη, υπόθεση που επιβεβαιώνεται εξάλλου και από μεταγενέστερα γεγονότα.

2.1. Συμμετοχή στον εμφύλιο πόλεμο

Μερικά χρόνια αργότερα ο ευνούχος Ιωάννης αναμείχθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, υποστηρίζοντας την Ειρήνη Παλαιολογίνα. Η Ειρήνη, σύζυγος του Βασιλείου Μεγάλου Κομνηνού, ανέλαβε το θρόνο μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Βασιλείου στις 6 Απριλίου του 1340. Το γεγονός ότι δεν ήταν νόμιμος διάδοχος του θρόνου της Τραπεζούντας αφενός (εφόσον δεν καταγόταν από τον οίκο των Μεγάλων Κομνηνών) και οι ισχυροί δεσμοί της με το Βυζάντιο από όπου ζητούσε βοήθεια αφετέρου έστρεψαν μερίδα της τοπικής αριστοκρατίας εναντίον της. Στις συγκρούσεις που ξέσπασαν, ο μέγας δουξ Ιωάννης, παίρνοντας το μέρος της Ειρήνης, εκδήλωσε για μιαν ακόμα φορά φιλοβυζαντινή διάθεση.

Στις πηγές αναφέρεται ότι στις 2 Ιουλίου 1340 ο Ιωάννης έφθασε από το φρούριο των Λιμνίων στην Τραπεζούντα με μεγάλο στρατό.3 Στη σύγκρουση που ακολούθησε πυρπολήθηκε η μονή του Αγίου Ευγενίου και όλα τα γύρω κτήρια καταστράφηκαν από την πυρκαγιά. Ο ευνούχος Ιωάννης συνέλαβε ορισμένους επιφανείς εκπροσώπους της αντίπαλης πλευράς στον εμφύλιο πόλεμο, μεταξύ άλλων και τον άρχοντα Τζανιχίτην, τον οποίον οδήγησε στα Λίμνια, όπου αργότερα ο τελευταίος εκτελέστηκε.

3. Θάνατος

Ο ευνούχος Ιωάννης δολοφονήθηκε τον Μάρτιο του 1344 κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Είναι πάντως λογικό να υποθέσουμε ότι επρόκειτο για ενέργεια των πολιτικών του αντιπάλων, καθώς ο μέγας δουξ ήταν υπεύθυνος για την κράτηση στα Λίμνια του Μιχαήλ Μεγάλου Κομνηνού, ο οποίος στέφθηκε αυτοκράτορας μετά το θάνατο του Ιωάννη.

4. Δωρητής και κτήτορας

Ο ευνούχος Ιωάννης είχε τη φήμη μεγάλου προστάτη και δωρητή μονών. Ίδρυσε τις μονές της Θεοσκεπάστου και του Φάρου. Την τελευταία τη στήριξε μάλιστα οικονομικώς με πολλές δωρεές. Υπήρξε επίσης δωρητής της μονής Σουμελά.

1. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμ. Θ' (Αθήνα 1980), σελ. 330 (Ε. Ahrweiler-Γλύκατζη)

2. Karpov, S.P., “Trapezund i Konstantinopol v XIV veke”, Vizantijskij vremennik 36 (1974), σελ. 86.

3. Uspenskij, F.I., Očerki iz istorii Trapezuntskoj imperii (Leningrad 1929), σελ. 102-103.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.