αντιχαλκηδόνιος, ο
Αντίπαλος του δόγματος της Δ' Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα (το 451) και οπαδός εν γένει του μονοφυσιτισμού.
|
εθνικός, ο
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε στους πρώτους αιώνες μετά την επισημοποίηση του χριστιανισμού στο πλαίσιο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για να διαχωρίσει τους «χριστιανούς» από τους υπηκόους με αρχαιοελληνικό θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.
|
μανιχαϊσμός, ο
Θρησκευτικό δόγμα που εμφανίσθηκε στην Ανατολή κατά τον 3ο αι. μ.Χ. και συνδύαζε στοιχεία του χριστιανισμού, του βουδισμού και του ζωροαστρισμού. Η ονομασία του προέρχεται από τον Μάνη, μυθικό ιδρυτή της θρησκείας. Ο μανιχαϊσμός πρεσβεύει ότι στον κόσμο υπάρχουν δύο θεμελιώδεις, ισοδύναμες και ανταγωνιστικές αρχές, το καλό και το κακό.
|
Νεαρά, η (novella, θηλ.)
Όρος που σημαίνει κατά λέξη νέο διάταγμα και χρησιμοποιείται από τον 4ο αιώνα και εξής για να δηλώσει τις διατάξεις των αυτοκρατόρων εκτός των οργανωμένων κωδίκων. Ήταν γραμμένες κυρίως στα ελληνικά και χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στη Μέση Βυζαντινή περίοδο. Από τα χρόνια των Κομνηνών όμως και μετά, αντικαταστάθηκαν από άλλους, ειδικότερους όρους και σπάνια συναντώνται στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο.
|
Οικουμενική Σύνοδος Δ΄ (Χαλκηδόνα, 451)
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνεδρίασε στη Χαλκηδόνα το έτος 451 με αντικείμενο εργασιών την αναίρεση της ερμηνείας της Ληστρικής συνόδου Εφέσου (449) ως προς τις δύο φύσεις του Χριστού.
|
πατρίκιος, ο / πατρικία, η
Από το λατινικό patricius. Εισήχθη από τον Κωνσταντίνο Α΄ ως ισόβιος τιμητικός τίτλος ανδρών και γυναικών χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες. Ειδικά για τις γυναίκες στο περιβάλλον της αυτοκράτειρας ο τίτλος της πατρικίας ζωστής ήταν ο υψηλότερος που μπορούσε να τους απονεμηθεί. Από τον 8ο έως το 10ο αιώνα ο τίτλος του πατρικίου αποδιδόταν σε υψηλούς αξιωματούχους της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας, αλλά και σε ξένους συμμάχους και ηγεμόνες. Έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του 12ου αιώνα.
|
σόλιδος, ο
Χρυσό νόμισμα.
|
χαλκηδόνιος, ο
Οπαδός και υποστηρικτής του ορθόδοξου δόγματος που διατυπώθηκε στη Δ' Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα, το 451 («ένα και τον αυτόν Χριστόν, Υιόν, Κύριο, Μονογενή, εν δύο φύσεσι»), η οποία καταδίκασε τις αιρετικές διδασκαλίες του Ευτυχούς (ευτυχιανισμός) και του Νεστορίου (νεστοριανισμός) και εν γένει το μονοφυσιτισμό, ενώ αναγνώρισε την Παναγία ως Θεοτόκο.
|