1. Εργαστήριο γλύπτη στην Αφροδισιάδα της Καρίας

Το εργαστήριο βρισκόταν στην πίσω πλευρά (στα βόρεια) του Ωδείου της Αφροδισιάδος, σε ένα κτήριο με πέντε δωμάτια στη σειρά. Στα δύο από τα πέντε δωμάτια (1 και 2) βρέθηκαν οκτώ ημιτελή αγάλματα και δύο σκουριασμένα εργαλεία για σκάλισμα. Αυτά τα δύο δωμάτια, που αποτελούσαν το εργαστήριο του γλύπτη, επικοινωνούσαν μέσω ανοιχτών μεγάλων θυρών τόσο μεταξύ τους όσο και με τον εξωτερικό χώρο, δηλαδή με την πλατεία. Τα υπόλοιπα δωμάτια, των οποίων τη χρήση αγνοούμε (3, 4, 5), δε φαίνεται να είχαν άμεση σχέση με το εργαστήριο.

Το δωμάτιο 1 είχε εμβαδόν περίπου 30 τ.μ. και στο κέντρο του υπήρχε ένας ογκόλιθος που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πάγκος εργασίας. Στη νότια πλευρά του δωματίου βρέθηκαν δύο αγάλματα, από τα οποία το ένα ήταν τοποθετημένο δίπλα στην πόρτα που είχε άνοιγμα προς την πλατεία. Στη βόρεια πλευρά του δωματίου ανακαλύφθηκαν άλλα τέσσερα μαρμάρινα αγαλματίδια, καθώς και δύο σκουριασμένα εργαλεία, ενώ ένα πέμπτο αγαλματίδιο βρέθηκε στον ανατολικό τοίχο. Σε μια γωνία μεταξύ του δωματίου 1 και του 2, η αρχαιολογική ανασκαφή έφερε στο φως ένα χαραγμένο μαρμάρινο ογκόλιθο που χρησίμευε για τη δοκιμή των αιχμηρών σκαρπέλων. Στη νοτιοδυτική γωνία του δωματίου 2, που είχε περίπου το ίδιο μέγεθος με το πρώτο, βρέθηκε επίσης ένα ημιτελές άγαλμα.

Το μέγεθος των δωματίων δεν επέτρεπε να δουλεύουν περισσότεροι από δύο άνθρωποι στο ίδιο δωμάτιο: Αν κάποιος δούλευε στο κέντρο του δωματίου, αναγκαστικά όλα τα γλυπτά έπρεπε να τοποθετούνται κατά μήκος των περιμετρικών τοίχων. Το μικρό εργαστήριο δεν επέτρεπε την αποθήκευση των μεγάλων ακατέργαστων λίθων ούτε τη λάξευση των μεγάλων αρχιτεκτονικών μελών. Η παρατήρηση αυτή μας οδηγεί στην υπόθεση ότι τα δύο συνεχόμενα δωμάτια πιθανόν λειτουργούσαν ταυτόχρονα ως αίθουσα έκθεσης εμπορευμάτων προς πώληση και εργαστήριο. Οι μεγάλες πόρτες προς την πλατεία χρησίμευαν για να προσελκύουν την πελατεία.

Η εγκατάλειψη του εργαστηρίου έχει τοποθετηθεί στον 4ο αιώνα, επειδή τα πιο πρόσφατα αγάλματα χρονολογούνται, με βάση καλλιτεχνικά κριτήρια, σε αυτά τα χρόνια, ενώ δεν υπάρχουν ευρήματα που να χρονολογούνται σε μεταγενέστερη περίοδο. Πιθανόν το εργαστήριο καταστράφηκε εξαιτίας κάποιου αιφνίδιου γεγονότος, καθώς τα εργαλεία βρέθηκαν σκορπισμένα και τα αγάλματα κομματιασμένα.

Το εργαστήριο της Αφροδισιάδος απευθυνόταν σε μια πελατεία που αναζητούσε τυποποιημένα γλυπτά έργα. Ενδεικτικό για αυτή την υπόθεση είναι το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν στο χώρο σαρκοφάγοι, οι οποίες θεωρούνταν έργα συνδεδεμένα με τη ζωή ολόκληρων οικογενειών και γίνονταν, επομένως, κατόπιν συγκεκριμένης παραγγελίας. Το εργαστήριο βρισκόταν δίπλα στην πλατεία της Αγοράς· έτσι ο πιθανός αγοραστής μπορούσε να παρατηρήσει τα διάφορα εκθέματα κατά τη διάρκεια του περιπάτου του στην Αγορά ή πηγαίνοντας στο Ωδείο.

Το εργαστήριο του γλύπτη της Αφροδισιάδος λοιπόν είχε δύο χρήσεις, καθώς λειτουργούσε ταυτόχρονα ως χώρος εργασίας και ως πωλητήριο. Αυτή η διπλή χρήση του χώρου οδηγεί στην υπόθεση ότι οι γλύπτες της Αφροδισιάδος αντιμετωπίζονταν ενδεχομένως ως τεχνίτες και όχι ως καλλιτέχνες – ανάλογη θα ήταν και η κοινωνική θέση τους.¹