Στρατός του Αγησιλάου

1. Η διοίκηση το 396/395 π.Χ.

Από την άνοιξη του 396 μέχρι την άνοιξη του 394 π.Χ., ο Αγησίλαος Β΄ εκστράτευσε στην Ασία εναντίον των Περσών για να πετύχει την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων. Ανώτατος διοικητής σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας ήταν βέβαια ο ίδιος. Τον συνόδευε ένα συμβούλιο 30 Σπαρτιατών με επικεφαλής το Λύσανδρο. Το σώμα αυτό φαίνεται ότι ήταν ένα είδος γενικού επιτελείου με ετήσια θητεία που αναλάμβανε στρατιωτικά και διπλωματικά καθήκοντα.1

2. Το στράτευμα το 396/395 π.Χ.

Ο Αγησίλαος αποβιβάστηκε στην Έφεσο με 8.000 άνδρες. Οι 2.000 από αυτούς ήταν επίλεκτοι πρώην είλωτες (νεοδαμώδεις) που υπηρετούσαν ως οπλίτες και οι άλλοι 6.000 Πελοποννήσιοι σύμμαχοι.2 Στη Μικρά Ασία βρισκόταν τα τρία τελευταία χρόνια ένα εκστρατευτικό σώμα, υπό τους Σπαρτιάτες Θίβρωνα αρχικά και Δερκυλλίδα μετέπειτα, το οποίο αποτελούνταν από 1.000 νεοδαμώδεις, 4.000 Πελοποννήσιους, 2.000 Έλληνες της Ασίας, 300 Αθηναίους ιππείς και άγνωστο αριθμό μισθοφόρων (5.000;) από τους Μυρίους. Την εποχή της άφιξης του Αγησιλάου, ο Δερκυλλίδας είχε μια δύναμη 7.000-8.000 ανδρών, άγνωστης σύνθεσης.3 Αυτή ενσωματώθηκε στο στρατό του Αγησιλάου, ανεβάζοντας έτσι το σύνολο σε 15.000 τουλάχιστον. Ο Αγησίλαος κάλεσε τους Έλληνες της Ασίας που επρόκειτο να τον ακολουθήσουν να συγκεντρωθούν στην Έφεσο,4 που ήταν η βάση εξόρμησης. Η συντριπτική πλειονότητα του στρατού ήταν πεζοί. Το ιππικό ήταν ελάχιστο και πολύ κατώτερο ποιοτικά από το περσικό.5 Αντιλαμβανόμενος τη σημασία του, ο Αγησίλαος ζήτησε από τους πλούσιους Έλληνες των μικρασιατικών πόλεων που έτρεφαν άλογα να υπηρετήσουν ως ιππείς ή να μισθώσουν αντικαταστάτες. Έτσι δημιούργησε ένα αξιόμαχο ημιεπαγγελματικό ιππικό. Αυτή την περίοδο εντάχθηκαν στο στρατό του και 200 Πέρσες ιππείς του αποστάτη Σπιθριδάτη. Οπλίτες, πελταστές, τοξότες και ιππείς επιδόθηκαν σε εντατικά γυμνάσια στην Έφεσο.6

3. Η διοίκηση το 395/394 π.Χ.

Την άνοιξη του 395 π.Χ. αποχώρησε το παλιό συμβούλιο των 30 και ήρθαν τα νέα μέλη υπό τον Ηριππίδα. Ο Αγησίλαος διόρισε το Σκύθη αρχηγό στους νεοδαμώδεις, τον Ηριππίδα στους μισθοφόρους, το Μύγδωνα στους συμμάχους, τον Ξενοκλή και άλλον ένα στους ιππείς, δείγμα της αύξησης του ιππικού. Το καλοκαίρι ο Αγησίλαος έλαβε εντολή να αναλάβει επίσης τη διοίκηση του ναυτικού και όρισε ναύαρχο τον Πείσανδρο.7

4. Το στράτευμα το 395/394 π.Χ.

Έπειτα από διαταγή του Αγησιλάου οι νησιωτικές και παραθαλάσσιες πόλεις ξεκίνησαν την κατασκευή στόλου.8 Η ενέργεια αυτή ήταν επιβεβλημένη αλλά καθυστέρησε.9 Έπειτα από την προέλαση στη Μεγάλη Φρυγία το φθινόπωρο, ο Αγησίλαος συμμάχησε με τον ηγεμόνα των Παφλαγόνων και ενισχύθηκε από 1.000 ιππείς και 2.000 πελταστές. Η αποσκίρτησή τους αργότερα ήταν μεγάλο πλήγμα για τον Αγησίλαο. Όταν ανακλήθηκε στην Ελλάδα άφησε 4.000 στην Ασία.10

5. Αποτίμηση

Το στρατό του Αγησιλάου τον ακολουθούσε ένας πολυπληθής όχλος που προσέβλεπε στις αρπαγές. Η εκστρατεία στη Φρυγία έδειξε την ανεπάρκεια πολιορκητικών μέσων, αφού ο Αγησίλαος απέτυχε να καταλάβει οχυρωμένες τοποθεσίες, όπως το Γόρδιο.11



1. Ξεν., Αγησ. 7 και Ελλ. 3.4.2, 3.4.20, 4.1.5-6, 11.13· Πλούτ., Αγησ. 6.4-5· Διόδ. Σ. 14.79.1· Cartledge, P., Agesilaοs (London 1987), σελ. 212-213.

2. Ξεν., Αγησ. 7 και Ελλ. 3.4.2· Πλούτ., Αγησ. 6.4-5· Διόδ. Σ. 14.79.1.

3. Ξεν., Ελλ. 3.1.4-6 και 1.28· Διόδ. Σ. 14.36.1-2, 14.39.5-6· Cartledge, P., Agesilaοs (London 1987), σελ. 210.

4. Ξεν., Ελλ. 3.4.11.

5. Όπως έδειξε και η ιππομαχία στην ελλησποντιακή Φρυγία: Ξεν., Ελλ. 3.4.13-14.

6. Ξεν., Αγησ. 24-26 και Ελλ. 3.4.10, 3.4.15-17· Πλούτ., Αγησ. 8.3, 9.5-6.

7. Ξεν., Αγησ. 36 και Ελλ. 3.4.20, 3.4.27-29· Πλούτ., Αγησ. 10.9-11.

8. Ξεν., Ελλ. 3.4.28-29.

9. Ξεν., Αγησ. 6-7 και Ελλ. 3.4.1-2· Πλούτ., Αγησ. 6.1-3.

10. Ξεν., Ελλ. 4.1.3-2.5· Πλούτ., Αγησ. 11.3-4.

11. Διόδ. Σ. 14.79.2-3· Ξεν., Ελλην. 3.4.22· Ελλην. Οξ. 12.7, 21.16, 22.17.