Σκαμνιές

1. Ανθρωπογεωγραφία

Χωριό παραθαλάσσιο στη θάλασσα του Μαρμαρά, Α-ΒΑ της Πανόρμου, σε απόσταση 1,5 ώρας από αυτή. Η ελληνική ονομασία του οικισμού ήταν Σκαμνιές, από το «συκαμινιά», που σημαίνει μουριά, επειδή, συμφωνα με την παράδοση, παλαιότερα υπήρχαν στο λιμάνι δύο μεγάλες μουριές, όπου έδεναν τα καΐκια. Η τουρκική ονομασία του οικισμού, που αναφερόταν στα οθωμανικά έγγραφα, ήταν αντίστοιχη: Ντούτ Λιμάν.1

Ο πληθυσμός του έφθανε τις 150 οικογένειες, ήταν δηλαδή περίπου 800 κάτοικοι, όλοι χριστιανοί.2 Στο χωριό ήταν διαδεδομένη η παράδοση ότι οι Σκαμνιές υπήρξαν παλαιότερες της Πανόρμου και ότι οι κτήτορες της τελευταίας ήταν δύο αδέλφια από το εν λόγω χωριό. Υπήρχε επίσης και εδώ, όπως και σε άλλα χωριά της Κυζικηνής Χερσονήσου, η φήμη περί καταγωγής των κατοίκων από την Κρήτη. Οι κάτοικοι μιλούσαν την ελληνική.

2. Διοικητική δομή – Εκκλησιαστική εξάρτηση – Θρησκεία – Εκπαίδευση

Οι Σκαμνιές, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε για τις αρχές του 20ού αιώνα, υπάγονταν απευθείας στο καϊμακαμλίκι της Πανόρμου, η οποία με τη σειρά της ανήκε στο μουτεσαριφλίκι του Μπαλούκεσερ του βιλαετιού της Προύσας. Το χωριό το διοικούσε μουχτάρης και πέντε αζάδες, δηλαδή σύμβουλοι. Ο μουχτάρης ήταν υπεύθυνος για τον καταρτισμό των καταλόγων των στρατεύσιμων, την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους, την αποπληρωμή διαφόρων φόρων κ.λπ.

Το χωριό ανήκε εκκλησιαστικά στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Κυζίκου. Υπήρχε μια εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο και ένα μοναστήρι ανατολικά του οικισμού σε απόσταση περίπου μισής ώρας. Ήταν ένα καλοκατασκευασμένο κτήριο περιτοιχισμένο με πολλές καμάρες. Είχε μόνο έναν καλόγερο και γιόρταζε στις 29 Αυγούστου, στη μνήμη της αποτομής της κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου, οπότε συγκέντρωνε κόσμο από την Πάνορμο, την Αρτάκη, ακόμα και από την Κωνσταντινούπολη. Το σχολείο του χωριού ήταν μεικτό εξατάξιο. Μετά την τετάρτη τάξη τα παιδιά διδάσκονταν εκτός από τα ελληνικά, τουρκικά και γαλλικά.

3. Στοιχεία Οικονομίας

Ο οικισμός είχε πυκνές εμπορικές συναλλαγές κυρίως με την Πάνορμο (γάλα, οπωροκηπευτικά, μετάξι, ψάρια κ.λπ.). Οι κάτοικοι ασχολούνταν επίσης με την κτηνοτροφία. Το χωριό διέθετε δύο τεχνητούς μώλους για να το προστατεύουν από τις τρικυμίες που προκαλούσαν οι ισχυροί βοριάδες.

4. Α΄ Παγκόσμιος – Έξοδος

Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγκεκριμένα το 1916, Τούρκοι χωροφύλακες που έψαχναν για λιποτάκτες έκαψαν το χωριό. Σώθηκαν μόνο 15 σπίτια. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι κάτοικοι του χωριού εγκαταστάθηκαν κυρίως στο χώρο της Μακεδονίας (Πτολεμαΐδα, Έδεσσα, Καρατζόβα).




1. Dut είναι η τουρκική λέξη για τη μουριά ή συκαμινιά.

2. Η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το 1905, Ημερολόγιον των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων του έτους 1906 (Κωνσταντινούπολη 1905), σελ. 181, αναφέρεται σε 720 κατοίκους, όλους χριστιανούς, ενώ η επίσημη οθωμανική στατιστική του 1901 καταγράφει για τις Σκαμνιές 800 κατοίκους· βλ. Ανώνυμος, «Στατιστικός Πίναξ της Επαρχίας Κυζίκου», Ξενοφάνης 3:2 (1905), σελ. 94. Η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το 1922 αναφέρει τον αριθμό των 696 κατοίκων, βλ. Patriarcat Oecumenique, Les atrocités kémalistes dans les régions du Pont et dans le reste de l’Anatolie (Constantinople 1922), σελ. 223.