1. Καταγωγή – σταδιοδρομία
Ο Πατριάρχης Διονύσιος Β' έφερε την προσωνυμία «Γαλατιανός» ή «Γαλατιώτης» από τον τόπο προέλευσής του, το Γαλατά της Κωνσταντινούπολης. Στοιχεία για τη ζωή και την ανάρρησή του στα εκκλησιαστικά αξιώματα δεν υπάρχουν έως την ανάδειξή του ως μητροπολίτη Νικομηδείας γύρω στο 1540. Στη συνέχεια, έχοντας εξασφαλίσει την υποστήριξη ισχυρών οικονομικά συντοπιτών του καθώς και του Καντακουζηνού Μοναιρέτου, εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, στις 15 Απριλίου 1546. Η εκλογή του δεν είχε καθολική αποδοχή και συνάντησε τις αντιδράσεις ορισμένων κύκλων. Ο Γεδεών τού αποδίδει και μια προγενέστερη πατριαρχική θητεία εντός του 1537, η οποία όμως δεν τεκμηριώνεται από πηγές και δεν έχει γίνει δεκτή από νεότερους μελετητές.1
2. Η αποστολή του Μητροφάνη Καισαρείας στη Βενετία
Μετριοπαθής και μάλλον ευμενής προς τους δυτικούς, ο Διονύσιος Β' αμέσως μετά την εκλογή του χειροτονεί μητροπολίτη Καισαρείας το φίλο του λατινόφιλο κληρικό Μητροφάνη από το Χάσκιοϊ. Κατόπιν, εντός του 1546, τον στέλνει στη Βενετία ως έξαρχο της εκεί ορθόδοξης κοινότητας με την αποστολή της συλλογής χρημάτων και της παρακολούθησης των εκκλησιαστικών εξελίξεων στη Δύση, ιδίως των σχετικών με το προτεσταντικό κίνημα. Οι δραστηριότητες όμως του Μητροφάνη στην Ιταλία, και ιδίως η μάλλον αυθαίρετη μετάβασή του στη Ρώμη και η συνάντησή του με τον Πάπα, έδωσαν αφορμή να κυκλοφορήσουν πάσης φύσεως φήμες μεταξύ των ορθόδοξων πληθυσμών, οι οποίες οδήγησαν σε οργίλη διαμαρτυρία εναντίον του Πατριάρχη. Σοβαρά επεισόδια εναντίον του Διονυσίου Β΄, υποκινούμενα από τους αντιτιθέμενους στην εκλογή του, σημειώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη το 1548, κατέληξαν μάλιστα σε απόπειρα δολοφονίας του και τον έφεραν στα πρόθυρα της παραίτησης. Τελικά κατάφερε να αντιμετωπίσει την κρίση και διατήρησε τον πατριαρχικό θρόνο μέχρι το θάνατό του τον Ιούλιο του 1556.2
3. Λοιπές δραστηριότητες
Η σχετική με το Μητροφάνη κρίση αποτελεί το σημαντικότερο γεγονός της θητείας του Διονυσίου Β΄ και έχει κατά κάποιον τρόπο επισκιάσει τις λοιπές δραστηριότητές του. Ενέργειές του σχετιζόμενες με τη Μικρά Ασία είναι η ίδρυση της μονής της Καμαριώτισσας στη νήσο Χάλκη, στην οποία και τάφηκε, καθώς και οι επιτιμητικές του συστάσεις προς το μητροπολίτη Καισαρείας Στέφανο, που σύμφωνα με μαρτυρίες επιδείκνυε ανάρμοστη συμπεριφορά και διενεργούσε μη εγκεκριμένους εράνους.
1. Γεδεών, Μ., Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις Ιστορικαί Βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884 (Κωνσταντινούπολη 1890) σελ. 504.
2. Η χρονολογία αυτή επιβεβαιώνεται από βενετικά έγγραφα, βλ. Μέρτζιος, Κ.Δ., Πατριαρχικά ήτοι Ανέκδοτοι Πληροφορίαι Σχετικαί προς τους Πατριάρχας Κωνσταντινουπόλεως από του 1556-1702 (Αθήναι 1951), σελ. 3. Ο Κομνηνός Υψηλάντης τοποθετεί το θάνατό του αρκετά έτη νωρίτερα, το 1549, χρονολόγηση που δε γίνεται δεκτή. Βλ. Κομνηνός Υψηλάντης, Α., Πολιτικών και Εκκλησιαστικών… Τα Μετά την Άλωσιν, Αφθονίδης, Γερμανός (επιμ.) (Κωνσταντινούπολη 1870) σελ. 96.