1. Ιστορικό πλαίσιο
Στα μέσα του 9ου αιώνα οι επιχειρήσεις των Βυζαντινών εναντίον των Αράβων στο ανατολικό μέτωπο, προκειμένου να διασφαλιστεί η κυριαρχία στη Μικρά Ασία, έλαβαν νέες διαστάσεις. Την έναρξη αυτής της νέας περιόδου βυζαντινών επιθέσεων τη σηματοδοτεί η εκστρατεία του Πετρωνά, στρατηγού του θέματος των Θρακησίων, στα τέλη του θέρους του 856, όταν ο εμίρης της Ταρσού Αλή (Alī) επέστρεψε στην έδρα του ύστερα από μια θερινή επιδρομή στα βυζαντινά εδάφη, αφήνοντας ανοιχτό για τους Βυζαντινούς το δρόμο προς τα ανατολικά. Την εποχή αυτή οι επιχειρήσεις εναντίον των Αράβων είχαν επίσης συνδυαστεί με τη σκληρή πολιτική της αυτοκρατορίας εναντίον των Παυλικιανών, οι οποίοι, ιδίως μετά την οριστική αναστήλωση των εικόνων το 843, αντιμετωπίζονταν πλέον ως εχθροί της αυτοκρατορίας, με αποτέλεσμα οι διωγμοί εναντίον τους, που είχαν ήδη ξεκινήσει με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Α' Ραγκαβέ (811-813), να γίνουν πλέον συστηματικοί. Ο άμεσος κίνδυνος που διέτρεχαν στη βυζαντινή επικράτεια ανάγκασε τους Παυλικιανούς να μετακινηθούν πέραν των αραβοβυζαντινών συνόρων στην περιοχή του Άνω Ευφράτη,1 προκειμένου να ζητήσουν την προστασία των Αράβων. Από τον εμίρη της Μελιτηνής Αμρ αλ-Ακτά (Amr al-Aqta῾) τους παραχωρήθηκε τελικά η περιοχή βόρεια της Μελιτηνής, όπου και εγκαταστάθηκαν, ιδρύοντας αργότερα την Τεφρική και προσφέροντας ως αντάλλαγμα στρατιωτικές υπηρεσίες στους Άραβες εναντίον των Βυζαντινών. Αυτή ακριβώς η παρουσία των Παυλικιανών στις τάξεις του αραβικού στρατού έδωσε σε αυτή τη φάση μια νέα διάσταση στις αραβοβυζαντινές συγκρούσεις.
2. Έναρξη και έκβαση της εκστρατείας
Στα τέλη του θέρους του 856, ο Πετρωνάς, στρατηγός του θέματος Θρακησίων, κινήθηκε με τα στρατεύματά του προς την ανατολική Καππαδοκία2 και, μέσω του εμιράτου της Μελιτηνής,3 προωθήθηκε μέχρι την περιοχή των Αρσαμοσάτων και της Άμιδας. Στη συνέχεια στράφηκε βορειότερα προς την Τεφρική, την έδρα του Καρβέα, αρχηγού των Παυλικιανών, στα περίχωρα της οποίας προέβη σε καταστροφές χωριών και καλλιεργειών. Έχοντας πλέον ολοκληρώσει με επιτυχία την εκστρατεία του εναντίον των Αράβων και των Παυλικιανών, ο Πετρωνάς επέστρεψε στα εδάφη της αυτοκρατορίας, φέρνοντας μαζί του 10.000 αιχμαλώτους. Ούτε ο Καρβέας ούτε ο εμίρης της Μελιτηνής κατάφεραν να προβάλουν οποιαδήποτε αντίσταση στην επίθεση των Βυζαντινών, ενώ απέτυχε και η προσπάθειά τους να καταδιώξουν τα στρατεύματα του Πετρωνά κατά την επιστροφή τους στη βυζαντινή επικράτεια.
3. Συνέπειες
Η νικηφόρος εκστρατεία του Πετρωνά επέδρασε οπωσδήποτε θετικά στο ηθικό των Βυζαντινών, καθώς τα στρατεύματά τους προχώρησαν βαθιά στα αραβικά εδάφη και επέστρεψαν με πλήθος αιχμαλώτων.4 Ωστόσο, δεν επέφερε σημαντικά κέρδη στην αυτοκρατορία, αφού οι Άραβες, με τη συνδρομή και των Παυλικιανών, συνέχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους εναντίον του Βυζαντίου.5 Έτσι, προκειμένου να εκδικηθεί για τις καταστροφές που υπέστη από τον Πετρωνά, ο Αμρ αλ-Ακτά ζήτησε από τον εμίρη της Ταρσού να επιδράμει κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 856-857 εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ το 858 οι Άραβες επιτέθηκαν στη δυτική Καππαδοκία και κατέλαβαν το φρούριο Σημαλούος. Όσον αφορά ειδικότερα τους Παυλικιανούς, η καταστροφή των περιχώρων της Τεφρικής από τα βυζαντινά στρατεύματα δεν είχε επιπτώσεις στην πολιτική τους υποδομή, η οποία συνέχισε να υφίσταται και να αναπτύσσεται, ενισχυόμενη από το γεγονός ότι οι Παυλικιανοί, ως ενίσχυση των αραβικών στρατευμάτων που επιχειρούσαν στα βυζαντινά εδάφη της Μικράς Ασίας, εξελίσσονταν σε όλο και σημαντικότερη στρατιωτική απειλή για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία.
1. Hild, F. - Restle, M., Tabula Imperii Byzantini 2: Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (Wien 1981), σελ. 79. 2. Hild, F. - Restle, M., Tabula Imperii Byzantini 2: Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (Wien 1981), σελ. 79. 3. Hild, F. - Hellenkemper, H., Tabula Imperii Byzantini 5: Kilikien und Isaurien (Wien 1990), σελ. 50. 4. Treadgold, W. T., A History of the Byzantine State and Society (Stanford 1997), σελ. 451. 5. Ostrogorsky, G., Ιστορία του βυζαντινού κράτους 2 (μτφρ. Ι. Παναγόπουλος, Αθήνα 1989), σελ. 101. |
|
|