1. Σύστημα μουσικής γραφής
Μαθητής του Παναγιώτη Χαλάτσογλου, ο Ιωάννης εκ Τραπεζούντος αναδείχθηκε σε άριστο μουσικό και έγινε λαμπαδάριος του Πατριαρχείου. Εκεί έψαλλε με το δάσκαλό του, τον οποίο και διαδέχτηκε αργότερα στη θέση του πρωτοψάλτη. Μαζί με τους συγχρόνους του μουσικούς πρωτοστάτησε στην εξεύρεση ενός απλούστερου και μεθοδικότερου συστήματος μουσικής γραφής που θα καθιστούσε πιο εύκολη τη μετάδοση της ψαλμωδίας. Το 1750, επί πατριαρχίας Κυρίλλου Ε΄, ο Ιωάννης ανέλαβε τη σύνθεση των αργών πασαπνοαρίων, πολυελέων, δοξολογιών, χερουβικών, κοινωνικών, του αλληλουαρίου και άλλων μελών, προσπαθώντας να εφαρμόσει ένα νέο γραφικό σύστημα, ευκολότερο και πιο επεξηγηματικό από το παλαιό. Έτσι συνέβαλε στη διατήρηση και στη συνέχιση της εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης. Το έργο του αυτό συνέχισε, απλουστεύοντάς το ακόμα περισσότερο, ο μαθητής του Πέτρος Λαμπαδάριος ο Πελοποννήσιος.
2. Συνθέσεις
Ανάμεσα στο πλήθος των εκκλησιαστικών μελών που συνέθεσε ο Ιωάννης, καλύτερα θεωρούνται αυτά που ήταν συντόμου μορφής: τα ειρμολογικά και τα σύντομα στιχηραρικά. Κατά τους ειδικούς, τα συνθέματα του Ιωάννη διακρίνονται για τη μελωδική πλαστικότητα και την εκφραστική λιτότητά τους, «στοιχεία τα οποία μαρτυρούν όχι μόνον αυστηράν προσήλωσιν προς την παράδοσην, αλλά και αξιόλογον καλλιτεχνικήν προσωπικότητα».1
1. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια 7, σελ. 43, βλ. λ. «Ιωάννης ο Τραπεζούντιος» (Π. Γεωργίου).