Κωνσταντίνος Μαλεΐνος

1. Βιογραφικά στοιχεία

Ο Κωνσταντίνος Μαλεΐνος υπήρξε γόνος μίας εκ των σημαντικότερων οικογενειών της στρατιωτικής αριστοκρατίας της Μικράς Ασίας, η οποία είχε έδρα της την περιοχή της Καππαδοκίας, στο θέμα Χαρσιανού. Γεννήθηκε στα τέλη του 9ου ή στις αρχές του 10ου αιώνα. Ο τόπος γέννησής του δεν αναφέρεται στις πηγές, αλλά πιθανότατα ήταν η περιοχή της Καππαδοκίας, όπου η οικογένεια των Μαλεΐνων είχε μεγάλη περιουσία1 και όπου πρέπει να πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Ως γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, η ανατροφή του πρέπει να ήταν προσεγμένη, με έμφαση στη στρατιωτική παιδεία, όπως καταδεικνύει η μετέπειτα σταδιοδρομία του. Ήταν γιος του Ευδοκίμου Μαλεΐνου, ενώ η μητέρα του ονομαζόταν Αναστασώ και ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια των Ανδραλέστων.Είχε έξι αδέλφια, από τα οποία γνωστότερα είναι ο όσιος Μιχαήλ Μαλεΐνος (την περιουσία του οποίου απέκτησε ο Κωνσταντίνος όταν ο αδελφός του εκάρη μοναχός) και η Σοφία, σύζυγος του Βάρδα Φωκά και μητέρα του μετέπειτα αυτοκράτορα Nικηφόρου B΄ Φωκά. Είχε έναν γιο, τον Ευστάθιο, στον οίκο του οποίου στο Xαρσιανόν ο συγγενής του Βάρδας Φωκάς αναγορεύθηκε αυτοκράτορας (15 Αυγούστου 987) όταν στασίασε εναντίον της αυτοκρατορικής εξουσίας.

Η ακριβής ημερομηνία του θανάτου τού Κωνσταντίνου Μαλεΐνου δεν είναι γνωστή από τις πηγές, αλλά πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη της δεκαετίας του 960, πιθανότατα το 968, στην περιοχή της Καππαδοκίας, όπου υπηρετούσε ως στρατηγός.

2. Στρατιωτική σταδιοδρομία

Για την πολιτική και στρατιωτική σταδιοδρομία τού Κωνσταντίνου Μαλεΐνου δεν βρίσκουμε παρά ελάχιστες πληροφορίες στις πηγές και κατά κύριο λόγο στο Bίο του αδελφού του Μιχαήλ.2 Είναι βέβαιο ότι τιμήθηκε με τον ανώτερο τιμητικό τίτλο του πατρικίου και ότι υπήρξε μέλος της Συγκλήτου. Η στρατιωτική του σταδιοδρομία έφθασε στο αποκορύφωμά της το 955, επί Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου (945-959), όταν διαδέχθηκε τον ανιψιό του τον Λέοντα Φωκά στο αξίωμα του στρατηγού Καππαδοκίας, το οποίο διατήρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, πιθανότατα έως και το 968.3 Η σημαντική θέση της οικογένειάς του ανάμεσα στις αριστοκρατικές οικογένειες της Μικράς Ασίας καθώς και η στενή σχέση του αδελφού του, Μιχαήλ, με τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Β΄ πρέπει να ήταν οι κύριοι λόγοι για τους οποίους διατήρησε επί μακρόν το αξίωμά του, μαζί με την εμπειρία του στον πόλεμο ελιγμών στο ανατολικό σύνορο.4 Τον Νοέμβριο του 960 o Κωνσταντίνος Μαλεΐνος, ως στρατηγός Καππαδοκίας, έλαβε μέρος (στο πλευρό του Λέοντος Φωκά, δομέστικου των σχολών της Δύσης) και διακρίθηκε στη μάχη της Ανδρασού, στη μεγάλη νίκη των Βυζαντινών επί του Xαμδανίδη εμίρη του Χαλεπίου Σαΰφ αντ-Ντάουλα (Sayf ad-Dawlah), ο οποίος είχε πραγματοποιήσει επιδρομή στα εδάφη της Μικράς Ασίας. Κατά μία υπόθεση, είναι πολύ πιθανόν ο Κωνσταντίνος Μαλεΐνος να ταυτίζεται με τον ibn al-Mala'ini, για τον οποίον παραδίδεται στις αραβικές πηγές ότι το 962 απέτυχε να αποκρούσει τη διείσδυση των στρατευμάτων του Σαΰφ αντ-Ντάουλα έως το Ικόνιο.5



1. Cheynet, J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210) (Byzantina Sorbonensia 9, Paris 1990), σελ. 214.

2. Petit, L., “Vie de saint Michel Maleinos”, Revue de l'Orient Chretien 7 (1902), 551.6-14.

3. Σε μια σφραγίδα του 10ου αιώνα αναφέρεται ένας Κωνσταντίνος πρωτοσπαθάριος και στρατηγός Καππαδοκίας, ο οποίος πιθανόν ταυτίζεται με τον Κωνσταντίνο Μαλεΐνο. Βλ. Bλυσίδου, Β. – Kουντούρα-Γαλάκη, Ε. – Λαμπάκης, Σ. – Λουγγής, Τ. – Σαββίδης, Α., H Mικρά Aσία των θεμάτων. Έρευνες πάνω στην γεωγραφική φυσιογνωμία και προσωπογραφία των βυζαντινών θεμάτων της Mικράς Aσίας (7ος-11ος αι.) (Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών/Eπιστημονική Bιβλιοθήκη 1, Aθήνα 1998), σελ. 442 αρ. 12.

4. Η μακρά εμπειρία του Κωνσταντίνου Μαλεΐνου στον πόλεμο ελιγμών μαρτυρείται στο Περί Παραδρομής Πολέμου, εγχειρίδιο τακτικής του τέλους του 10ου αιώνα, ο ανώνυμος συντάκτης του οποίου αναφέρει τον Κωνσταντίνο ως έναν από τους διδασκάλους του. Βλ. Περί παραδρομής πολέμου, Dennis, G.T. (ed.), Three Byzantine Military Treatises (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 25, Washington D.C. 1985), προοίμιο, 37-41.

5. Cheynet, J.-C., “Les Phokas”, στο Dagron, G. - Mihaescu, H. (eds), Le traité sur la guérila (De velitatione) de l'empereur Nicéphore Phocas (963-969) (Paris 1986), σελ. 309-310.