1. Βιογραφικά στοιχεία
Γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας των Ταρχανειωτών. Ο Νικηφόρος Ταρχανειώτης νυμφεύθηκε δύο φορές. Σε άγνωστη χρονική στιγμή νυμφεύθηκε σε πρώτο γάμο την κόρη του πρωτοστράτορα Ανδρονίκου Δούκα Απρηνού,1 με την οποία απέκτησε μια κόρη, τη μοναχή Νοστόγγισσα Ταρχανειώτισσα, ενώ περί το 1237 νυμφεύθηκε σε δεύτερο γάμο τη Μαρία Παλαιολογίνα, κόρη του μεγάλου δομέστικου Ανδρονίκου Παλαιολόγου και μεγαλύτερη αδελφή του μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1259-1282), με την οποία και απέκτησε τρεις γιους, τον Ανδρόνικο, τον Μιχαήλ και τον Ιωάννη, και μία κόρη, τη Θεοδώρα. Η δράση του εντοπίζεται κατά την περίοδο της βασιλείας του Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (1222-1254). 2. Δράση
Ο Νικηφόρος Ταρχανειώτης υποστήριξε την εξωτερική πολιτική του Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (1222-1254) και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην άμυνα της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας απέναντι στους εξωτερικούς κινδύνους που αντιμετώπισε. Έτσι, το 1237, οπότε έφερε το αξίωμα του επί της τραπέζης, διατέλεσε και αρχηγός της βυζαντινής φρουράς στο Τζουρουλόν, ένα από τα κυριότερα φρούρια της Νίκαιας στη Θράκη. Εκείνη τη χρονική περίοδο δέχθηκε τη συνασπισμένη επίθεση των δυνάμεων των Λατίνων, Βουλγάρων και Κουμάνων, την οποία απέκρουσε κατ' αρχάς με επιτυχία. Η πολιορκία που είχε επιβάλει ο Βούλγαρος τσάρος Ιωάννης Β΄ Ασάν με την ενίσχυση της λατινικής κυβέρνησης της Κωνσταντινούπολης στο Τζουρουλόν λύθηκε σύντομα εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων, ενώ επισφραγίστηκε και με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ των δύο πλευρών. 2 Στη συνέχεια, το 1242, ο Νικηφόρος Ταρχανειώτης εμφανίζεται να συγκαταλέγεται ανάμεσα στους άρχοντες οι οποίοι ακολούθησαν τον Βυζαντινό αυτοκράτορα της Νίκαιας στην πρώτη εκστρατεία του εναντίον του ηγεμόνα της Θεσσαλονίκης Ιωάννη Αγγέλου (μαζί με τους Δημήτριο Τορνίκη, Ανδρόνικο Παλαιολόγο, Αλέξιο Ραούλ και Ιωάννη Πετραλείφα).3 Λίγο αργότερα, το 1247, μετά το θάνατο του πεθερού του, του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ο Νικηφόρος έλαβε το αξίωμα του μεγάλου δομέστικου και με την ιδιότητα αυτή έλαβε μέρος στη συνέχεια, το χρονικό διάστημα 1251-52, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα (1231-1267).4 Δεν υπάρχουν στοιχεία για την περαιτέρω δράση του. Πέθανε πριν από το 1258.
1. Συμφωνα με τον Δ. Πολέμη η κόρη του Ανδρόνικου Δούκα Απρηνού παντρεύτηκε τον μεγάλο δομέστικο Μιχαήλ Ταρχανειώτη. Βλ. Polemis, D., The Doukai: a contribution to byzantine prosopography (London 1968), σελ. 103. 2. Για τη συμμαχία του Βούλγαρου τσάρου Ιωάννη Β΄ Ασάν με τη λατινική κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης βλ. Nicol, D. M., «Από την άλωση ως την ανάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως», στο Ζακηθυνός, Δ. κ.ά. (επιμ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Θ΄ (Αθήνα 1980), σελ. 76-96, ιδ. σελ. 84-87. 3. Η εκστρατεία αυτή, αν και ανακόπηκε πρόωρα εξαιτίας της εισβολής των Μογγόλων στη Μ. Ασία, ωστόσο είχε σημαντικό αποτέλεσμα. Ο ηγεμόνας της Θεσσαλονίκης κατέθεσε τα αυτοκρατορικά του διάσημα και αναγνώρισε τα κυριαρχικά δικαιώματα του αυτοκράτορα της Νίκαιας, ο οποίος σε αντάλλαγμα του αναγνώρισε τον τίτλο του δεσπότη. Βλ. Ostrogorsky, G., Geschichte des Byzantinischen Staates (München 1963) [Ιστορία του Βυζαντινού κράτους 3 (Αθήνα 1997), μτφρ. Ι. Παναγόπουλος, επιμ. Ευ. Χρυσός, σελ. 126]. 4. Για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη κατά του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα βλ. Nicol, D. M., The Despotate of Epiros (Oxford 1957), σελ. 151-153. |
|
|