1. Στον πατέρα του Φιλοπάππου Επιφανή αποδίδεται ένα ανάθημα στην Ελευσίνα: ΙG II2 3450. 2. Είναι χαρακτηριστικό ότι και ο Αδριανός αργότερα εγγράφηκε στον ίδιο δήμο. 3. Στην Κομμαγηνή ο Ηρακλής αναπαρίσταται συχνά σε ανάγλυφα με μέλη της βασιλικής οικογένειας. 4. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και ο Αντίοχος Δ΄ ήταν ο τελευταίος της δυναστείας που άσκησε βασιλική εξουσία στην Κομμαγηνή, τα μέλη της οικογένειας διατήρησαν το βασιλικό τίτλο. Το στοιχείο αυτό πιστοποιείται από επιγραφές και νομίσματα για τον Επιφανή, πατέρα του Φιλοπάππου, και το θείο του Καλλίνικο. Βλ. σχετικά BMC Galatia, 110-112· ΙG II2, 3450. Tάκιτος, Ιστορία 2.25.2. O ίδιος ο Φιλόπαππος φρόντισε να διακηρύξει τη βασιλική καταγωγή του και σε χαμένη σήμερα επιγραφή στο ταφικό του μνημείο: ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΝΤΙΟΧ/ΟΣ ΦΙΛΟ/ΠΑΠΠΟΣ/ ΒΑΣΙΛΕ/ΩΣ ΕΠΙ/ΦΑΝΟΥΣ /ΤΟΥ ΑΝ/ΤΙΟΧΟΥ. 5. ΙG IΙI1 78· ΙG II2 3112· ΙG II2 1759· ΙG IΙI1 1020. Το γεγονός μάλιστα ότι ήταν χορηγός και αγωνοθέτης όλων των φυλών επιβεβαιώνει την κατοχή του εν λόγω αξιώματος, που κατά την Αυτοκρατορική περίοδο απευθυνόταν σε οικονομικά εύρωστους πολίτες, αφού προϋπέθετε τη διάθεση μεγάλων χρηματικών ποσών προς την πόλη. Βλ.σχετικά Kleiner, D.E.E., The Monument of Philopappos in Athens (Archaeologica 30, Roma 1983), σημ. 59. Η αναφορά του ονόματος του Φιλοπάππου ως επώνυμου άρχοντα μαζί με κάποιο Λαιλιανό κατά το έτος 109 είναι προβληματική. Θεωρήθηκε αρχικά ότι ο Φιλόπαππος αντικαταστάθηκε από το Λαιλιανό το Μάιο του έτους αυτού, αφού έγινε Ρωμαίος ύπατος και αδυνατούσε να ασκήσει τα καθήκοντά του. Η άποψη αυτή αναθεωρήθηκε πρόσφατα και υποστηρίχθηκε ότι, παρά το νόμο που απαγόρευε την ανάληψη του αξιώματος αυτού δεύτερη φορά, ο Φιλόπαππος έγινε δις επώνυμος άρχοντας λόγω της οικονομικής ευρωστίας του. Στην περίπτωση αυτή οι Αθηναίοι νομιμοποίησαν την παρατυπία αυτή μοιράζοντας το αξίωμα μεταξύ Φιλοπάππου και Λαιλιανού. 6. Για το ανάθημα του Φιλοπάππου στον Ασκληπιό βλ. ΙG II2, 4511. Δεν είναι βέβαιο αν ήταν ο ίδιος ή ο πατέρας του αυτός που συνδέεται με το ναό της Δέσποινας στη Λυκόσουρα της Αρκαδίας. Βλ. σχετικά ΙG V2, 524. Φαίνεται πως η οικογένεια πήγε στο ιερό αυτό γύρω στο 72, κατά το σύντομο πέρασμά της από τη Σπάρτη. Θεωρείται εξάλλου ότι η μυστηριακή λατρεία της Δήμητρας στο επαρχιακό αυτό ιερό θα ταίριαζε καλύτερα με την προσωπικότητα του Επιφανή, ο οποίος συνδέθηκε αργότερα και με το ιερό της Ελευσίνας. Τα υπάρχοντα στοιχεία για το Φιλόπαππο από την άλλη ανασυνθέτουν μια εικόνα διανοούμενου και κοσμοπολίτη, που δύσκολα θα μπορούσε να σχετιστεί με μυστικιστικές λατρείες. 7. Σχετικά με την επίσκεψή του στην Αίγυπτο μεταξύ των ετών 94 και 96 βλ. Baslez, M.F., “La famille de Philopappos de Commagène. Un prince entre deux mondes”, DialHistAnc 18 (1992), σελ. 93-97. 8. Αναφέρονται και άλλα παραδείγματα απογόνων βασιλικών οίκων από την Ανατολή, που επί Τραϊανού κατέλαβαν υψηλά δημόσια αξιώματα στη Ρώμη. 9. Για το πρόβλημα της παράλληλης θητείας του ως άρχοντα και υπάτου κατά το ίδιο έτος βλ. Kleiner, D.E.E., The Monument of Philopappos in Athens (Archaeologica 30, Roma 1983), σελ. 14. Έχει υποτεθεί ότι διατέλεσε ύπατος ενώ βρισκόταν στην Αθήνα. O προπάππος του Αντίοχος Δ΄ ήταν πιθανότατα ο πρώτος ηγεμόνας της Κομμαγηνής που έγινε Ρωμαίος πολίτης και οι απόγονοί του υιοθέτησαν το όνομα Ιούλιος. Ήδη από την εποχή του Αυγούστου, όταν στην Κομμαγηνή βασίλευε ο Αντίοχος Δ΄, διάφοροι ευγενείς και μέλη βασιλικών οικογενειών από την Ανατολή είχαν αρχίσει να εντάσσονται στο gens Julia και στη Φαβία φυλή. 10. Πρόκειται για ιερατικό σώμα (collegium) με 12 μέλη, ένα εκ των οποίων ήταν ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Η επιλογή του Φιλοπάππου επιβεβαιώνει την υψηλή κοινωνική θέση του. 11. Πλούτ., Ηθ., Συμποσιακών I.10 (628A). 12. Παυσ. 1.25.6. 13. Οι Αθηναίοι επέτρεψαν την ταφή του Ηρώδη του Αττικού και της κόρης του εντός των τειχών της πόλης τους. 14. Απεικονίζονταν οι Αντίοχος Δ΄ και Σέλευκος Α΄ Νικάτωρ, που ταυτίζονται με επιγραφές. Στη ζωφόρο σε περίοπτη θέση αναπαρίσταται η σκηνή της ανάρρησης του Φιλοπάππου στο υπατικό αξίωμα. |